Nr 15
Kolejny 15 tom serii „Amateca” poświęcony jest teologicznej refleksji nad człowiekiem. Został podjęty przez trzech autorów: pasterza i kardynała, Patriarchy Wenecji Angelo Scola, z którym współpracowali Gilfredo Marengo i Javier Prades Lopez. Materiał opracowano na bazie wykładów prowadzonych w Instytucie Jana Pawła II w ramach studiów nad małżeństwem i rodziną przy Papieskim Uniwersytecie Laterańskim w Rzymie. To szerokie, a jednocześnie tak ważne dziś zagadnienie wymaga przede wszystkim uwzględnienia bogatej drogi nauczania oraz wyzwań, jakie miały miejsce w dziejach teologii w tej dziedzinie. Dlatego na bazie spojrzenia historycznego prezentowane są dalej zasadnicze wybory i metodologiczna perspektywa: chrystologia i antropologia, nadające zamierzony kierunek tej publikacji.
Dopiero w XIX wieku wyrażenie antropologia teologiczna, lub antropologia nadprzyrodzona, zaczyna oznaczać systematyczny zestaw teologicznych twierdzeń o człowieku. Teologia, idąc drogą podjętą w XVIII wieku przez Christiana Wolffa (1679-1754), zaczyna – w celu uporządkowania w jakiś jeden system wiedzy filozoficznej – tworzyć w XIX wieku tezy należące do literackiego rodzaju podręcznika. Rodzi się w ten sposób w teologii podręcznik poświęcony głównie takiej antropologii, która stara się zebrać w jedną całość różne kwestie omawiane w różnorodnych kontekstach w teologicznej tradycji wcześniejszej, a zwłaszcza w myśleniu patrystycznym i scholastycznym. Zainteresowanie antropologią nie pokrywa się początkowo z potrzebą opracowania antropologii teologicznej: ten etap zakończy się dopiero w ostatnich dziesięcioleciach XX wieku.
Po systematycznym wyłożeniu elementów tworzących adekwatną antropologię teologiczną (rozdział 1), publikacja w kolejnych częściach szczegółowo rozwija to zagadnienie.
Rozdział 2 (Stwórczy akt Boga Trójjedynego) pogłębia w sposób jednolity chrystologiczną zasadę objawienia i jej pierwotny wymiar historyczny. Dlatego omawia akt stwórczy na podstawie wydarzenia Jezusa Chrystusa, ukazując, jak wyłania się z tej perspektywy jedność zbawczego planu Boga, którego pierwszym etapem jest akt stwórczy. Równocześnie omówione są konstytutywne cechy stworzenia.
Rozdział 3 (Człowiek stworzony „na obraz i podobieństwo” Boga w Jezusie Chrystusie, Synu Jednorodzonym) przedstawia objawienie prawdy człowieka w Jezusie Chrystusie: w swym bycie stworzonym na obraz Boga i powołanym do uczestniczenia w synowstwie Bożym człowiek ma odkryć znaczenie dramatycznej postaci swojej wolności.
Rozdział 4 (Stan pierwotny i grzech pierworodny) ukazuje bardzo ostre pojawienie się tego historycznego uwarunkowania ludzkiej wolności: człowiek, chciany od zawsze i stworzony w Chrystusie, znajduje się w swym historycznym istnieniu w stanie obiektywnego nieporządku wobec zbawczej inicjatywy Boga i niezdolności wydobycia się z niego o swych własnych siłach.
Wreszcie rozdział 5 (Tajemnica chrześcijańskiej sprawiedliwości) wykłada naturę chrystycznego porządku, z którego wynika, że chrześcijańska sprawiedliwość jest zgodna z ustanowionym uprzednio planem. Opiera się ona na przeznaczeniu każdego człowieka do bycia w Chrystusie synem w Synu. Na drugim miejscu opisuje możliwość zwycięskiego wyjścia z nieporządku grzechu dzięki odkupieńczemu dziełu śmierci i zmartwychwstania Jezusa Chrystusa: w tej perspektywie wyjaśniają się powody, dla których wolność człowieka jest adekwatnie ujmowana wyłącznie w pierwotnej formie wolności, zaktualizowanej w Jezusie Chrystusie, w której bycie dla-siebie zespala się z byciem dla-innego. W końcu podaje syntetyczny opis życia człowieka nowego w Chrystusie, kiedy to doświadcza on, że bycie w Chrystusie pozwala mu wypełnić swoje istnienie w tej syntezie prawdy i wolności, która przybiera postać wiary, wyraża się czynnie jako miłość, wędruje z radością w nadziei na końcowe wypełnienie.
SPIS TREŚCI
- Człowiek stworzony „na obraz i podobieństwo” Boga w Jezusie Chrystusie, Synu Jednorodzonym.
- Podstawy teologicznej refleksji nad człowiekiem.
- Stan pierwotny i grzech pierworodny.
- Stwórczy akt Boga Trójjedynego.
- Tajemnica chrześcijańskiej „sprawiedliwości”.