Walka kultur – walka religii?

Nr 138

Zdarzenie takie jak atak na World Trade Center w Nowym Jorku 11 września 2001 r., spory między arabskimi a żydowskimi roszczeniami do terytorium Palestyny, konflikt graniczny w Kaszmirze i walki Tamilów o utworzenie niezależnego obszaru hinduistycznego na Cejlonie – ogniska zapalne na dzisiejszej mapie świata można by wyliczać w nieskończoność. W tych i innych konfliktach motywy religijne i polityczne roszczenia do władzy często są wzajemnie tak ciasno splecione, że nie da się ich rozdzielić. Ze względu na swoistość i narodowy, historycznie narosły profil zwalczających się grup etnicznych przedstawiają one imponującą mieszankę cech kulturowych i religijnych z dzisiejszymi roszczeniami do interesów. Pod tym względem ujawnia się związek istotny dla wielu religii, którego podstawę stanowi przynależność umotywowana pochodzeniem. „Krew i ziemia” należą zatem do ukrytych lub nieraz publicznie bronionych sił składowych takiej społeczności religijnej. W historii religii nie wykluczało to spotkań, wzajemnych wpływów i procesów wymieszania (synkretyzmu). Elementem samopotwierdzenia danej tożsamości w religii i kulturze była jednak również walka prowadzona w jej imię.

W dniu 24 stycznia 2002 r. przedstawiciele różnych religii spotkali się w Asyżu na modlitwach o pokój w obecnej sytuacji na świecie. Papież Jan Paweł II zaprosił ich tam na „pielgrzymkę pokojową”. Otoczony wieloma tysiącami wiernych, Papież podsumował w swoim przemówieniu końcowym intencję modlitw wznoszonych zgodnie z różnymi przesłankami w poszczególnych religiach: „Nigdy wiecej przemocy! Nigdy więcej wojny! Nigdy więcej terroryzmu! W imię Boże niech każda religia świata niesie sprawiedliwość i pokój, przebaczenie i życie, miłość!”.

Wśród uczestników tej pielgrzymki modlitewnej, oprócz przedstawicieli różnych chrześcijańskich Kościołów i Wspólnot, federacji i zrzeszeń, znalazły się również autorytety reprezentujące wielkie tradycje religijne świata: judaizm, islam, buddyzm, szintoizm, konfucjanizm, dżinizm, sikhizm, hinduizm, zoroastryzm oraz tradycyjne religie afrykańskie. W składzie delegacji każdej z tych religii uwzględniono też paletę rozmaitych, na codzień często wykluczjących się wzajemnie, tradycji.

SPIS TREŚCI

  • Absurdalność przemocy i terroru [Paweł Góralczyk SAC]
  • Islam a chrześcijaństwo [Konferencja Episkopatu Regionu Emilia-Romania]
  • Konferencja Episkopatu regionu Emilia-Romania, Islam a chrześcijaństwo
  • Krucjaty. Ewolucja i kres pewnej idei [Victor Conzemius]
  • Kryzys kultury – kryzysem człowieka. Propozycje teodramatycznej antropologii Hansa Ursa von Balthasara jako krytyczny punkt odniesienia wobec współczesnej kultury [Ks. Stanisław Mycek]
  • Pierwsze wspólnoty modlitewne w historii ludzkości [Julien Ries]
  • Prawda, tolerancja, etos światowy. Relacja między religiami [Hanna-Barbara Gerl-Falkovitz]
  • Religia a przemoc [Hans Maier]
  • Religia a zeświecczone społeczeństwo. Instrumentalizacja religii w nowożytnych systemach władzy politycznej [Karl Josef Schipperges]
  • Walka ks. prof. Stanisława Nagy’ego o właściwy kształt Communio [Lucjan Balter SAC]
  • Walka w imię religii. Od „świętej wojny” do modlitw za pokój w Asyżu [Horst Burkle]
  • Zapomniane labolatorium: Wpływ Ameryki Łacińskiej na realizację ochrony praw człowieka [Mary Ann Glendon]

Lista numerów